Terug naar de kranten.
Cabaret is bij uitstek de kunstvorm waarin alles belachelijk wordt gemaakt. Maar hoe ver kun je nog gaan? Kun je grappen maken over de moordaanslag op Theo van Gogh? Of over moslims? Vooral dat laatste ligt moeilijk, zegt UvA-rechtenstudent Ewout Jansen van cabaretduo Ewout en Etienne, dat onlangs de publieksprijs won van het Groninger Studenten Cabaret Festival.
Wat is het geheim van jullie succes?
"In ons programma speel ik de harde stand-up comedian, terwijl Etienne wat onzeker is en vooral mooie dingen wil maken. Die typetjes spelen we uit in alle genres die cabaret rijk is. Verder maken we geen suffe cabaretmuziek, maar stevige op gitaar gebaseerde nummers. Alles wat cabaret kan zijn, zit in onze voorstelling. Dat maakt het heel gevarieerd. Er zit ook wel een lijn in, met een verrassend einde."
Spelen jullie ook in op de actualiteit?
"Uiteraard hebben we deze week de moord op Van Gogh gebruikt. Ik zeg dat we voortaan alleen nog optreden voor gehandicapten, die onze grappen niet door kunnen vertellen. We willen namelijk niet doodgeschoten worden voor een entreeprijs van een paar euro. Etienne zegt dan: 'Geen moslimgrappen dus. Als we ze nou zouden menen, alla...', en schrikt als dat klinkt als 'Allah'. Het gaat vooral over de angst om iets fouts te zeggen, maar we maken ook andere grappen. Over de opmerking van Van Aartsen dat de moord een terroristische aanslag was zeg ik: 'Van Gogh was best groot, maar om hem nou te verwarren met een vliegveld? Nog één: vroeger moest je voor een aanslag helemaal naar het stadhuis. Tegenwoordig kun je daarvoor ook terecht bij het stadsdeelkantoor."
Van Gogh zou daar zelf waarschijnlijk geen moeite mee hebben. Maar wat vind je van de oproep van rechtsfilosoof Ellian om juist nu grappen te maken over de islam?
"Het is een statement tegen de angst, om je niet te laten kennen. In dat opzicht is het een mooi gebaar, maar fundamentalisten bereik je er niet mee. Die zitten niet in de zaal, want dan zouden ze zelf moeten nadenken. Dus wat is de meerwaarde? Wij branden iedereen af, inclusief onszelf. Het doel is echter nooit provocatie, maar gewoon de lach. Ik vind het wel een zwaktebod om nu in een programma moslims te ontzien. Veel cabaret gaat over de duistere kanten van het christendom, maar heksenverbrandingen en kruistochten zijn nou niet bepaald actueel."
Volgens Michael Palin van Monty Python hebben fundamentalisten, van welk geloof dan ook, geen gevoel voor humor.
"Ja, dat geloof ik meteen. Je merkt wel dat grappen over moslims sneller heftige reacties oproepen. We hebben bijvoorbeeld een onschuldig woordgrapje over Murat, de scholier die zijn leraar doodschoot. Etienne probeerde de moord te verklaren uit zijn achterstand als allochtoon, waarop ik zeg: 'Hoezo, hij maakte zijn school toch af?' Toch stond er bij die voorstelling iemand op die zei 'Ik ben de neef van Murat! Kappen nou! Ik maak je dood'. Dat leek heel serieus. Ik schrok wel, maar heb gewoon doorgespeeld. Dat was geen bewuste keuze, maar ik durfde er in elk geval niet stevig op in te gaan."
Vind je dat cabaretiers zich moeten inhouden als het gaat om de islam?
"Ik ben op zich niet bang voor moslimgrappen, maar wij willen geen controverse. Zeker op dit moment niet. We krijgen nu veel boekingen, mogen af en toe op de radio en hebben een mooie videoclip in productie. Het is niet zo handig om nu doodgeschoten te worden. We willen ook geen grappen die gebruikt kunnen worden door extreemrechts. Ik weet niet of cabaretiers echt bang moeten zijn, en denk dat een nobody als ik zich nog niet echt hoeft in te houden. Sowieso maakt actualiteit maar een klein deel uit van ons hele programma. Ik vrees dat wij Nederland niet kunnen redden met onze K3-imitatie."