Ewout & Etienne

Ewout bedreigd door mediafouten niet door moslims

NRC Handelsblad 16 maart 2007

door Maarten Huygen

De afkorting BN'er heeft een nieuwe betekenis, Bedreigde Nederlander. Ik weet niet meer wie deze uitdrukking bezigde tijdens hun vlotte tweespraak in een lawaaiig Amsterdams lunchcafé, de cabaretier Amar El-Ajjouri of zijn jonge collega Ewout Jansen. De grap typeert de status die het etiket 'bedreigd' aan iemand verleent. El-Ajjouri en Jansen zijn sinds kort BN'er, de eerste terecht, de tweede onterecht. 
 
Zelfs een correspondent van de New York Times was op Jansen afgekomen, toen afgelopen januari deze algemene achternaam in alle media opdook wegens een 'doodsdreiging' vanuit een strenge moskee. Het is een verhaal waarvoor alle internationale mediaregisters kunnen worden opengetrokken. In het land met één miljoen moslims waar een filmregisseur, ver familielid van Vincent van Gogh, is vermoord door een fundamentalist omdat hij een film heeft gemaakt voor de na doodsdreigingen naar Amerika gevluchte Ayaan Hirsi Ali, wordt een cabaretier met de dood bedreigd wegens grappen over de islam. Opnieuw.  
 
Alleen werd Ewout Jansen helemaal niet bedreigd. Ik herhaal nog eens: hij werd niet bedreigd. Voor de ware toedracht die de 23-jarige Jansen uitlegde was in New York geen belangstelling meer, zodat het verslag daar niet in druk verscheen. Toch toont de opeenvolging van schijngebeurtenissen de ontvlambaarheid van het land. 
 
In hun voorstelling over allerlei actuele zaken hadden cabaretiers Ewout Jansen en Etienne Kemerink een paar grappen over moslims, niet eens over de islam zelf. Gewoon vermaak voor wie wel eens cabaret heeft gezien. Het ging ook twee jaar lang goed. De grappen over de lichtgeraaktheid van moslims en over het beramen van aanslagen duren bij elkaar nog geen vijf minuten. Sommige jongens van de vmbo's waar ze speelden konden er de humor niet van inzien. Ze riepen wel eens 'ik maak je dood' wat volgens Jansen in die kringen hetzelfde betekent als 'goedemorgen'. 
 
Toen een redacteur van het Amsterdamse universitaire weekblad Folia dit van Jansen hoorde, legde hij de grappen over moslims voor aan de leiding van de Amsterdamse As Soenna moskee. Het verwarde gesprek in gebroken Nederlands is te horen via de site ewoutenetienne.nl De aanwezige tolk, woordvoerder, voormalig bestuurslid of wat dan ook, een zekere Kebli, zei dat mensen die grappen blijven maken over de islam, worden 'afgemaakt'. Dat gebeurt in islamitische landen. In Nederland kun je alleen naar de rechter gaan, gaf hij toe, maar die doet dan niets. De vrijheid van meningsuiting betekende niet dat je zomaar godsdiensten kon aanvallen. En nee, over Jansen kon hij niets zeggen, zijn grappen over moslims wilde hij niet horen en naar zijn voorstelling zou hij nooit gaan. 
 
De Telegraaf wist wel raad met het verhaal in Folia. Eerst meldde de krant dat Jansen persoonlijk was bedreigd en in het volgende bericht werd hij al de 'Fatwa-cabaretier' genoemd. Andere kranten en programma's volgden en veel boze bloggers en columnisten verklaarden zich in nette én grove bewoordingen met Jansen solidair. Zijn maat Etienne werd vergeten. Hij doet ook mee aan de grappen, maar omdat hij niet aan de Universiteit van Amsterdam studeert was hij geen onderwerp voor het oorspronkelijke verhaal in Folia. 
 
Aandoenlijk was het huisbezoek van het tv-programma Prem Time aan de grote bedreiger. Te zien was het achterhoofd van een kleine, oude man met ijsmuts in een rommelige flatkelder. Er was niets over van zijn gewichtigheid in de moskee. Berouwvol schrompelde hij in elkaar en trok hij al zijn beweringen in. "Mijn huwelijk staat op het spel. Ik heb de hele dag ruzie met mijn kinderen en met mijn vrouw. Ik heb door gebrekkig Nederlands en bemoeien schade gemaakt voor mijn familie en voor heel Nederland", klaagde hij. De zoon daalde de trap af om de tragische geschiedenis te bevestigen. Toen de oude Kebli geen werk meer had, had hij zijn baard laten groeien en ging hij alleen maar naar de moskee om de Koran te lezen. Ewout Jansen verwijt terecht dat de media zich te veel hebben laten meeslepen door de uitspraken van deze ijsmuts. 
 
Jansen heeft er wel schade van, want na de foute berichtgeving zijn de boekingen drastisch afgenomen. Dat geldt ook voor El Ajjouri na een onjuist bericht in De Telegraaf. De verwensingen daarna aan zijn adres zijn niet verzonnen. Ze kwamen van aanhangers van Geert Wilders (PVV) en trokken minder aandacht dan de vermeende moslimdreiging. Op grond van een tip van een leraar aan Wilders had De Telegraaf gemeld dat El-Ajjouri voor een schoolzaal een pop die Wilders moest verbeelden had beplast en onthoofd. In werkelijkheid speelt El-Ajjouri een buikdansende Turkse kapper die met sierlijke zwaaien de geblondeerde lokken van een pop afsnijdt. Aan het slot van de scène wordt in de spiegel het gezicht van Wilders zichtbaar. Onschuldige grappen die hij al jaren brengt. 
 
Maar gevoel voor humor bezit Wilders net zo min als de ijsmuts van de Asoena moskee. In De Telegraaf en voor de radio liet het Kamerlid weten dat hij beledigd was. Daarmee gingen de internetriolen open. Leden van het Stormfront en anderen wensten El-Ajjouri een 'mes in de buik' toe of zeiden te weten wat hun te doen stond. Op grond van de feiten had Wilders de internetroedels die zich op zijn uitspraken beroepen kunnen kalmeren. Maar hij houdt liever vast aan leugens die stemmen opleveren. El-Ajjouri maakt de dreiging niet groter dan zij is en leeft gewoon door. Maar een jaar geleden werd hij zomaar in elkaar geslagen op grond van zijn Marokkaanse uiterlijk. 
 
In een geladen atmosfeer kunnen politici, webloggers en mijn collega's beter alles uitzoeken in plaats van direct in de hoogste versnelling te gaan. Dit is het zoveelste voorbeeld van ophef die erger is dan de feitjes zelf. Genoeg jonge teleurgestelde mannelijke heethoofden die op zoek zijn naar een incident, een aanleiding. Op initiatief van de joodse jongerenorganisatie Cijo die -heel verstandig - het volume terug wil draaien, laten Amar, Ewout en Etienne maandagavond in het Amsterdamse comedytheater zien welke grappen al die spiegelgevechten veroorzaakten.